Ukrayna perakende sektörünün nabzı: Yükselen trendler neler?

Ukrayna perakende piyasası gün geçtikçe başka oyuncuların da katılımı ile büyüyor. Ülkede son dönemde bu sektörde başlıca yükselen trendler olarak kurye hizmeti ve e-ticaret öne çıkıyor. Ukrayna perakende sektörüne dair son veriler ve beklentiler neler? Bahadır Vanlı’nın yazısı:

Bu haber 17 Şubat 2020 - 10:42 'de eklendi ve kez görüntülendi.

Bu yazımızda ele almak istediğimiz konu, sektör oyuncuları, Ukrayna perakende pazarında son yıllarda yaşananlar, trendler, gelişen sektörler ve 2020 yılındaki beklentiler olarak sıralanabilir.

2019 yılında hem Ukrayna ekonomisi bütün olarak hem de perakende piyasası olumlu yönde gelişme gösterdi. Başkanlık ve parlamento seçimlerinin ardından istikrarlı bir tablo ortaya çıkması da piyasalara olumlu yansıdı.

Ukrayna ekonomisi geçen sene istenilen oranda olmasa da büyüme gösterdi. Perakende satış cirosundaki büyüme oranı ise bir önceki yılın rakamlarını bile aştı. Tabii farklı perakende segmentlerinde farklı trendler yaşandı.

“Çevrim dışı” büyüme

2019’un 11 ayında perakende sektörünün hacmi yüzde 10,4 artarak 2018’deki yüzde 6,2 büyüme oranını neredeyse ikiye katladı. Kiev ve bölgesi geleneksel olarak büyüme dinamikleri açısından her zamanki gibi liderdi. İstatistiklere göre başkentte perakende hacmi bir önceki yıla göre yüzde 20 artış gösterdi.

İşletmelerin perakende satış cirosunda (hem tüzel kişiler hem de şahıs şirketleri) yılın ilk yarısındaki en büyük büyüme, geçen yılın aynı dönemine göre şu şekilde kaydedildi:

Vinnytsia Bölgesi (% 18.8)

Çerkasi Bölgesi (% 16.3)

Odessa Bölgesi (% 16.1)

Ternopol Bölgesi (% 15.3)

Kiev Bölgesi (% 14.2)

Khmelnitsky Bölgesi (% 12.8)

Dnipropetrovsk Bölgesi (% 12.2)

Donetsk Bölgesi (% 11.8)

Lugansk Bölgesi (% 11.3)

Ivano-Frankivsk Bölgesi (% 11.2)

Ayrı olarak Kiev’de (şehirde) (% 14.4).

Ülkedeki en büyük perakende zincirlerinin gelirlerinin ortalama piyasa rakamlarından daha hızlı büyüdüğünü ise ayrıca belirtmekte fayda var.

Örneğin, geçen yılın Ocak-Eylül aylarında kozmetik ürünleri zinciri EVA, net gelirini 2018’in aynı dönemine göre 1,5 kattan fazla artırdı. Bu büyüme büyük ölçüde şirketin mağaza zincirlerini genişletmesinden kaynaklansa da, EVA’nın mevcut mağazalarındaki satış oranlarında da artış kaydedildi.

Ev aletleri ve elektronik pazarında durgunluk

Ev aletleri ve elektronik eşyaların perakende segmentindeki satış dinamikleri durgun bir seyir izledi. Araştırma şirketi GfK’ya göre, 2019’un üçüncü çeyreğinde bu sektörde satışlar bir önceki çeyreğe göre yüzde 0,6 azaldı. Aslında 2018’e göre yüzde 7’lik büyüme kaydedilen ev aletleri satışlarındaki bu düşüşün çok bir önemi yok fakat 2016’dan bu yana ilk kez üç ayda bir durgunluk ve hatta gerileme yaşandığı kaydedildi. Bu da yıllık bazda memnun edici bir gelişme sağlamadı.

Karşılaştırma yapacak olursak, 2018 yılı sonunda, teknoloji ve elektronik pazarı yüzde 25 büyüdü. Ancak sektör oyuncularının tamamı için piyasa performansında bir düşüş bekleniyordu. Öncelikle taban karşılaştırmasında yaşanan artış nedeni ile yavaşlama kaçınılmazdı.

Tüketiciler, önceki dönemlerde planlanan satın alımları gerçekleştirdi. 2020 yılında da bu pazarda büyümenin sürmesi bekleniyor.

E-ticaret’te yavaşlama

2019’da Ukrayna e-ticaret pazarının yavaşlaması ise beklenmeyen bir gelişme oldu. Prom, Bigl pazarlarını ve diğer birçok projeyi birleştiren EVO grubuna göre, Ocak-Kasım 2019’da ülkedeki e-ticaret pazarının hacmi, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 17 artarak 76 milyar grivnayı buldu.

Evet, online perakendeciliğin büyüme hızı hala yüksek. Ancak, geçen yıla göre olumsuz seyrettiği de ortada. 2018’de EVO Group’a göre Ukrayna e-ticaret pazarı yüzde 30’dan fazla büyüdü. Büyüme oranlarındaki azalmaya ek olarak, ortalama faturada da yüzde 7-10 gibi bir düşüş gözleniyor.

EVO Group, Ukrayna e-ticaret satışlarında bu yıl, yüzde 15 gibi bir küçük bir artış ile 87,2 milyar grivna civarında bir büyüme öngörüyor. Uzmanlar, online ticarette umut veren otomobil ürünleri ticaretinin önemini ayrıca vurguluyor. 2019 yılında bu segment yüzde 39 oranında arttı. Online alışveriş en fazla giyim, ayakkabı ve çeşitli ekipman satın alımlarında görülüyor.

Ünlü markaların online satışları arttı 

E-ticaret pazarındaki genel durumun aksine, bazı ünlü perakende zincirlerinin online mağazalarının satış hacimleri ise giderek artıyor. İspanyol Inditex grubunun Zara markası, Türk markası LC Waikiki, Polonya LPP grubu, MD Fashion, Intertop ve diğer bazı Ukraynalı mağaza zincirleri bunlara örnek gösterilebilir.

Online mağazacılığa geçişte yalnızca giyim ve ayakkabı zincirleri  değil, süper-hiper marketler ve küçük işletmeler de aktif şekilde yatırım yapıyorlar. Büyük oyunculardan Furshet, Zakaz.ua ile anlaşma yaparak ürünlerini nihai tüketiciye ulaştırmak için online mağazacılığa adım attı. Böylece nihai tüketiciye online satış yapan zincir market sayısı altıya ulaştı. Bunlar arasında Novus, Fozzy, Megamerket, Metro ve Auchan bulunuyor ve bu dev oyuncuların, yemek dağıtım ağı ile çalıştıkları gibi, ileriki dönemde e-ticaret konusunda ciddi bir sıçrayış yapmaları bekleniyor.

Madalyonun öbür yüzü

Halihazırda mağazaları olan zincir grupların online mağazacılıkta da yer aldığı gibi, online satış yapan bazı şirketlerin “offline mağazacılık” olarak da adlandırılan “fiziki mağazacılığa” mağazacılığa yöneldiği de görülüyor. Örneğin online satışta pazar lideri olan Rozetka, kendi mağaza noktalarını açıyor. Moda sektöründe önemli bir yere sahip olan Modna Kasta da teslimat noktası adı altında mağazalar açıyor.

Yükselen trend: Kuryecilik, adrese teslim servis

Uzun yıllardır bu ülkeye yatırım yapmak isteyen girişimcilere şiddetle önerdiğimiz, adrese servis, kuryecilik olarak bilinen sektörde aktif bir büyüme görülüyor.

Özellikle gıda dağıtım alanında oldukça talep edilen adrese teslim servisleri konusunda yatırımlar hız kazandı. Glovo – Uber eats gibi global şirketlerin yanı sıra yerel şirketler de bu konudaki artan talebi gördü ve her geçen gün bu sektöre yatırım yapmaya devam ediyorlar. Son zamanlarda başkent Kiev’de, Dnepr merkezli ekspres – kurye servis hizmeti veren Raketa isimli kuruluş, restoranlardan ücretsiz sipariş kampanyası ile başlattığı girişimi istikrarlı bir şekilde yürütüyor. Hatta “dark kitchen” adını verdikleri hizmet ile kendilerine ait menü de hazırlıyorlar. Bunlardan ilkini Bezarabski civarında test modunda hizmete soktular. Raketa, Ukrayna’nın gıda dağıtım pazarının yüzde 30’una hakim olmayı hedefliyor.

Başka bir yerel oyuncu olan Eda.ua, Ermenistan, Gürcistan ve Belarus’ta da faaliyet gösteren Menu Group uluslararası şirketi tarafından satın alındı. Menu Group Ukrayna pazarına önümüzdeki iki yıl içinde en az 100 milyon grivna yatırım yapmayı planlıyor. Menü grubunun piyasa değeri 10−15 milyar grivna olarak tahmin ediliyor ve bu rakam yılda ortalama yüzde 20 artmaya devam ediyor.

Lojistik kapasite genişletme

Geçtiğimiz yıl göze çarpan bir başka eğilim de şirketlerin lojistik kapasitelerindeki artış oldu. Yalnızca Nova Poşta gibi uzman operatörler değil, aynı zamanda en büyük perakendeciler de büyük depolara yatırım yaptı. Özellikle, ülkenin en büyük mağaza zincirini yöneten ATB Group, Odessa bölgesinde toplam 37 bin 800 metrekarelik bir depo kompleksi satın almak için bir anlaşma yaptı.

Drogerie zincire ait en büyük Ukraynalı kozmetik mağazalar zinciri EVA, Lviv’de 16 bin metrekareden fazla alana sahip yenilikçi bir dağıtım merkezi açtı. EVA, yeni depo açılışına 175 milyon grivnadan fazla yatırım yaptı. Yeni nesil olarak adlandırılan deponun, yaklaşık 300 mağazaya hizmet edeceği ve AB ülkelerinden ithal edilen tüm ürünleri de işleme kapasitesi olduğu kaydedildi.

Rozetka ve Kasta gibi en büyük online perakendeciler de lojistik kapasitelerini artırma yoluna gidiyor. Rekabet ortamı göz önüne alındığında, perakendecilerin lojistiğe yaptıkları yatırımlar şaşırtıcı değil. Pazar geliştikçe, ürünlerin nihai tüketiciye teslim hızı, tedarik zincirinin kontrolü ve lojistik maliyetlerinin düşürülmesi rekabette en önemli rol olacak.

Personel sıkıntısı

Ukrayna’da personel bulma sıkıntısı tüm sektörlerde olduğu gibi perakende için de ciddi sorun teşkil ediyor. Yetişmiş iş gücünün ve kalifiye elemanın ülkeyi terk etmesi, sektör oyuncularını endişelendiriyor. Ülkenin en büyük mağaza zinciri ATB Corporation bu konudaki endişelerini dile getirerek iş gücünün ülkeyi terk etmesinin mağazacılık sektörüne olumsuz yönde sekte vurduğunu kaydetti.

ATB Genel Direktörü Boris Markov, Ukraynalıların yurt dışına çıkmasının sadece Ukrayna ekonomisi için değil, bir bütün olarak ülke için de ciddi bir tehdit olduğuna inanıyor.

Personel sıkıntısı Ukraynalı perakendecileri, maaşları önemli ölçüde artırmaya zorluyor. Araştırma şirketlerine göre, 2019 yılında Ukrayna’da perakende sektöründe maaşlar yaklaşık yüzde 15 arttı, bu da pazar için rekor bir artış oldu. Maaşlar 2020’de de yükselmeye devam etmsi bekleniyor. Ancak maaşları artırmak iş gücünün ülkeyi terk etmesini engellemeye yetmiyor. Ülkeyi terkeden yetişmiş iş gücü yalnızca maaş düşüklüğü sebebiyle başka ülkelere göç etmiyor. Bu sebepler arasında yaşam standartları, güvenlik ve sosyal güvenceler de önemli etkenler olarak görülüyor.

Self-servis hizmetlerine ve otomasyona yatırımlar

Mağazalar personel bulamama sorununu bir ölçüde çözmek için self-servis ve otomasyon sistemlerine daha fazla yatırım yapıyorlar. Ödeme terminallerinin daha fazla noktalarda görülmesi ve süpermarket zincir mağazalarındaki self-servis kasalar ilk başta göze çarpanlar.

Novus süpermarket zincirinden yapılan açıklamada, self servis hizmet veren kasalara 1 milyon dolardan fazla yatırım yapılacağı bildirildi. Şirket tesislerine 120’den fazla terminal kurmayı planlıyor.

Self servis kasaları, Silpo, Auchan ve Perakende Grubu gibi büyük oyuncuların yanı sıra Pakko Holding ve Pchelka Market gibi yerel oyuncuların da kullandıkları ve genişletmeyi düşündükleri konu olarak gündemlerinde yer alıyor.

Bazı mağazalarda ise teknoloji daha da ileri düzeyde kullanılmaya başlandı. Velmart şirketi, bir mobil uygulama kullanarak ürünlerin otomatik olarak taranması ve ödenmesi için Pick & Go teknolojisini tanıttı.

Online perakendeci Kasta da, satın alma sürecini basitleştirmek için ilginç bir proje ile ortaya çıktı. Visa ve PrivatBank ile birlikte, ülkenin en büyük online moda segmenti satıcısı Kasta, yüz tanıma sistemini kullanarak alışveriş için ödeme yapmanızı sağlayan bir çözüm olan KastaID ürününü tanıttı. Bu ve bunun gibi örnekler, müşterinin satın alma sürecini basitleştirmek, benzersiz müşteri deneyimi sağlamak ve iş süreçlerini otomatikleştirmek için şirketlerin yeni teknolojilere yatırımlarını artıracaklarını gösteriyor.

Marketler zinciri sektör oyuncuları

Ukrayna’daki kurumsal perakende zincirleri pazarındaki ana oyuncular şöyle sıralanıyor:

ATB-Market LLC (ATB): Perakende konusunda uzmanlaşmış bir Ukrayna şirketi. 1993 yılında Dnepropetrovsk’ta kuruldu. ATB zincir mağazalar indirimli halk günleri formatında çalışan bir yapıya sahip.

AUCHAN LLC Hipermarket (Auchan): Auchan Holding dünyanın birçok ülkesinde temsil edilen bir Fransız şirketi. Dünyanın en büyük perakendecilerinden biri. Auchan aile şirketi “Muglier Family Association” ın ana yapısal birimidir. Şirketin merkezi Croix şehrinde bulunuyor.

Novus Ukraine LLC (Novus): 2008 yılında kurulan süpermarket, aynı yıl ülkedeki ilk Novus süpermarketini açtı. Novus süpermarket zinciri, BT Invest (Litvanya) tarafından yönetiliyor.

OMEGA LLC (Varus): 25 Şubat 2003 tarihinde Dnepropetrovsk şehrinde kurulan Omega Varus, marketler zinciri adı altında faaliyetine başladı. Şirketin Ukrayna’nın 4 bölgesinde mağazaları bulunuyor.

Fozzi Group: Aralarında Silpo, Fora gibi marketleri de barındıran Fozzy Group, Ukrayna’nın en büyük ticari ve endüstriyel gruplarından biri. Ukrayna genelinde 60 binden fazla satış noktası bulunuyor.

Avanta Ticaret Evi: Kolibris adı altında 43 zincir mağazaya ve 15 “ABC Market” mağaza noktasına sahip olan “Avanta” ticaret evi, “ekomarket” şirketini satın aldığını duyurarak pazarda daha üst sıralara yükseldi.

Tavria-V LLC: Odessa, Belgorod-Dniester, Izmail, Illichivsk, Nikolaev, Khmelnitsky, Kharkov, Kiev, Kherson gibi şehirler içinde olmak üzere 95 alışveriş merkezlerinden oluşan bir zincire sahip. Anahtar faaliyet alanları: perakende, toptan satış, catering, imalat, inşaat ve geliştirme, özel markalar.

Fudcom LLC: Ukrayna merkezli perakende grubu, Velika Kişeniya markasıyla Ukrayna ve Moldova’da birçok süpermarket ve hipermarkete sahip.

Pakko-Holding LLC: GIPPO LLC (Eski adıyla PAKKO Holding): 1996 yılında kuruldu. Batı Ukrayna’nın 9 bölgesinde faaliyet göstiyor. Ukrayna perakende pazarındaki en büyük zincirlerden biri. Ana faaliyet alanları, gıda ve ev eşyalarının perakende ve toptan ticareti. 2500 kişiden fazla istihdam sağlayan şirket, Vopak süpermarket zinciri ve PAKKO toptan zinciri olarak faaliyet gösteriyor. Ocak 2019 verilerine göre şirketin 60 Vopak süpermarketi (dördü franchising olarak faaliyet gösteriyor) ve 14 PAKKO toptan satış mağazası bulunuyor.

Metro Cash & Carry Ukraine LLC : Ukrayna pazarına 2003 yılında giren grup, 550 milyon euro’luk yatırımla 15’den fazla şehirde 23 farklı noktada faaliyet gösteriyor. Almanya’nın Düsseldorf kentinde merkezi bulunan şirket 25 ülkede faaliyet gösteriyor.

ARGO-R LLC (Nash Krai): İsmi Türkçeye “bölgemiz” olarak çevrilebilen marketler zinciri, 2001 yılından beri Ukrayna perakende pazarında faaliyet gösteriyor

RE-WE Group – FDI Billa: Yüzde 100 yabancı yatırımı olan bir şirket olan Billa-Ukraine, 1998 yılında Alman REWE Grubu’nun yan kuruluşu olan Avusturya şirketi BILLA tarafından kuruldu.

REWE Group: Yıllık 50 milyar euro ile Avrupa pazarında önemli bir perakende oyuncusu olarak kaydediliyor. Şirketin 16 ülkede yaklaşık 15 bin şubesi var.

Lotok: 2011 yılında kurulan marketler zinciri, “aile bakkalı” formatında hizmet veriyor. “Uygun fiyat, tazelik, kalite, konfor” gibi sloganlarla hizmer veriyor.

DELVI:  Avrupa standartlarında binlerce küçük, konforlu ve rahat self servis mağaza açma fikri ile yola çıkan Delvi marketler zinciri, 2015 yılında Dnipro şehrinde faaliyete başladı. 2017 yılında Kiev’e taşınan şirket son açıklanan rakamlara göre 110 noktada hizmet veriyor.

SPAR: SPAR: 1932 yılında Adrian van Vell tarafından De SPAR adlı bir market zinciri olarak kuruldu. Temel amacının, Avrupa’da büyük perakende zincirlerinin ortaya çıkmasına tepki olarak bağımsız toptan satış şirketleri ve perakendeciler arasındaki iş birliğini sürdürmek olduğu belirtiliyor.

17.2.2020

 

HABER HAKKINDA GÖRÜŞ BELİRT

Yorum Yok

Bu yazı yorumlara kapatılmıştır.