SEÇİME DOĞRU / Aday portreleri: “Gaz prensesi” Timoşenko’nun yükselişi

Ukrayna, kıran kırana bir yarışa sahne olması muhtemel seçim sürecine hazırlanıyor. Ülkede 31 Mart 2019 tarihinde yapılacak devlet başkanlığı seçimlerinin heyecanı şimdiden başladı. Peki öne çıkan adaylar kimler? Anketler ne diyor? UkraynaHayat, “Seçim Özel” dosyası ile seçim sürecine dair tüm güncel haberleri, aday portrelerini, anket sonuçlarını takibe almaya başlıyor.

Bu haber 17 Ocak 2019 - 6:45 'de eklendi ve kez görüntülendi.

Ukrayna’da devlet başkanlığı seçimleri için adaylık başvuruları 3 Şubat tarihine kadar sürecek. Şu ana kadar sekiz isim resmi adaylık başvurusunda bulundu.

Ülkede parlamento seçimlerinin 27 Ekim 2019, devlet başkanlığı seçimlerinin ise 31 Mart 2019 tarihlerinde yapılması öngörülüyor. Anket sonuçlarına göre Ukrayna halkının yüzde 75’i hem parlamento, hem devlet başkanlığı seçimlerinde oy kullanmayı düşünüyor.

UkraynaHayat, bugünden itibaren adayları tanıtmaya başlıyor. İşte ilk isim: Yuliya Timoşenko… (Haftaya: Vladimir Zelenskiy)

Ukrayna’da 2019 yılında düzenlenecek parlamento ve devlet başkanlığı seçimleri öncesi yapılan kamuoyu araştırmalarına göre, eski Başbakan Yuliya Timoşenko’nun halk desteği giderek artıyor.

Daha önceden iki kere başbakanlık koltuğuna oturan, başkanlık yarışında 2010 seçimlerinde Yanukoviç’e, 2014’te Poroşenko’ya mağlup olan Timoşenko, anketlere göre bu kez başkanlığa çok yakın.

2004 yılındaki “Turuncu Devrim”in liderlerinden Timoşenko, “Ukrayna için yeni rota” başlıklı programıyla aylar öncesinden seçim kampanyasını başlattı.

Ukrayna’yı yarı başkanlık sisteminden parlamenter sisteme geçirme vaadinde bulunan 57 yaşındaki siyasetçi, “Tek bir kişinin makam odasında, başka birilerinin etkisi altında millet adına karar alması geleneğine devam mı edeceğiz?” diyerek, “oligarklarla mücadele” vurgusu yaptı.

Kimi analistler, bugün toplumdaki eğilimleri dikkate alarak Rusya karşıtı söylemleri ihmal etmeyen Timoşenko’nun, seçilmesi halinde ise Moskova’ya karşı daha yumuşak politikalar izleyeceğini tahmin ediyor.

Son kamuoyu araştırmalarına göre Ukrayna halkının yüzde 19’undan fazlası, bugün seçim olsa oyunu Timoşenko’ya vereceğini söylerken, görevdeki Devlet Başkanı Petro Poroşenko’nun halk desteği ise yüzde 11 civarında. Anketlere göre Timoşenko’nun en yakın takipçisi, komedyen Vladimir Zelenskiy.

Parlamento seçimi anketlerinde de Timoşenko’nun Vatan Partisi (Batkivşina) hissedilir bir farkla önde yer alıyor.

Timoşenko kimdir?

1960 yılında Dneprepetrovsk’ta dünyaya gelen Yulya Timoşenko, Dneprepetrovsk Devlet Üniversitesi Ekonomi Fakültesinden mezun oldu. Babası Letonyalı, annesi Ukraynalı olan Timoşenko, 1979 yılında üniversitenin ilk yılında evlendi.

Gençlik yıllarında Timoşenko

1991 yılında eşi Aleksandr Timoşenko ile birlikte Ukrayna Benzin İşletmesi adlı şirketi kuran Timoşenko, 1995 yılında Ukrayna Birleşik Enerji Sistemleri adını alan sanayi işletmesinin genel müdürlüğüne geçti. Yıllık cirosu 11 milyar dolar olan şirket, Rus gazının Ukrayna’da satış tekelini aldı.

“Gaz prensesliği”nden siyasete

Timoşenko ve eşinin şirketinin Rus gazının satış hakkını elde etmesinin, dönemin Başbakanı Pavel Lazarenko’nun desteği sayesinde olduğu iddia edildi. Ukrayna’nın devlet kasasından 200 milyon dolar zimmetine geçirmekle suçlanan Lazarenko, Ukrayna yargısından kaçarak ABD’ye yerleşti ve bu ülkede 10 yıl hapis cezası ile 10 milyon dolar para cezasına çarptırıldı.

Lazarenko (en solda) ve Timoşenko aynı karede

O dönemde kamuoyunda “gaz prensesi” olarak adlandırılan ve Lazarenko’nun partisi Gromada’nın genel başkan yardımcılığını yürüten Timoşenko, Lazarenko’nun yakalanmasının ardından “Batkivşina” (Vatan) adlı partiyi kurdu.

Yolsuzluk iddiaları

1997 yılında milletvekili olan Timoşenko, 1999’da Yuşçenko hükümetinde başbakan yardımcılığı yaptı. Timoşenko, eşi Aleksandr Timoşenko’nun tutuklanmasından bir yıl sonra, 2001 yılında, Ukrayna Birleşik Enerji Sistemleri şirketinin başında olduğu dönemde Rusya’ya gaz borcu ödemesi için devlet kasasından tahsis edilen 1 milyar doları zimmetine geçirdiği suçlamasıyla gözaltına alındı.

2002 genel seçimlerinde Timoşenko’nun partisi yüzde 7,26 oyla parlamentoya 24 milletvekili soktu. Aynı yıl, Timoşenko ve eşine yönelik suçlamalar geçersiz ilan edildi.

Timoşenko, Aleksandr Moroz ve Pyotr Simonenko ile birlikte Kuçma rejimine karşı “Ukrayna, ayağa kalk!” adlı kampanyayı başlattı.

2004 yılında Rusya Askeri Başsavcılığı, Rusya Federasyonu Savunma Bakanlığı’ndan bazı üst düzey bürokratlara, inşaat malzemeleri satışıyla ilgili rüşvet verdiği suçlamasıyla Timoşenko hakkında uluslararası arama kararı çıkardı.

Turuncu devrim, başbakanlık ve muhalefet dönemi

Timoşenko ile Poroşenko Turuncu Devrim sırasında

2004 yılında patlak veren ve Timoşenko’nun da liderliğini yaptığı turuncu devrim sonrası Ukrayna’da Timoşenko hakkındaki tüm suçlamalar tamamen geçersiz ilan edildi. 2005 yılında başbakanlık koltuğuna oturan Timoşnko, aynı yıl ABD’li Forbes dergisi tarafından “dünyanın en etkili üç kadınından biri” olarak gösterildi.

26 Mart 2006’da yapılan parlamento seçimlerinde Timoşenko’nun partisi oyların yüzde 22,3’ünü alarak birinci oldu. Ancak uzun süren müzakerelerin sonunda Yuliya Timoşenko Bloğu, yeni kurulan “Krizle Mücadele Koalisyonu”nun dışında kaldı.

Rusya yanlısı Viktor Yanukoviç, dönemin Devlet Başkanı Viktor Yuşçenko tarafından başbakanlığa atanırken, Timoşenko ise zafer kazandığı seçimlerin ardından ana muhalefet lideri haline geldi.

Ukrayna siyasetinde derin krizin yaşandığı 2007 yılında ABD’yi ziyaret eden Timoşenko, Washington’daki görüşmelerinin ardından Kiev’de düzenlediği geniş katılımlı mitingde Devlet Başkanı Yuşçenko’ya parlamentoyu feshetmesi çağrısı yaptı.

Timoşenko, dönemin ABD Dışişleri Bakanı Condoleezza Rice ile birlikte

Bundan bir ay sonra parlamentoyu fesheden Yuşçenko, erken seçim ilan etti.

30 Eylül 2007’de yapılan seçimlerde Timoşenko’nun partisi ikinci oldu. Yuliya Timoşenko Bloğu ile Bizim Ukrayna-Halkın Nefsi Müdafaası koalisyonu, Timoşenko’nun başbakanlığında iktidara geldi.

2010 devlet başkanlığı seçimlerinde aday olan Timoşenko, oyların yüzde 25,05’ini, rakibi Rusya yanlısı Viktor Yanukoviç yüzde 35,32’sini aldı. İkinci turda ise Timoşenko’nun yüzde 45,47 oyuna karşı Viktor Yanukoviç yüzde 48,95 oy ile başkanlık koltuğuna oturdu.

Ukrayna Parlamentosu Verhovnaya Rada, 3 Mart 2010’da Timoşenko hükümetini güvensizlik kararıyla düşürken, Nikolay Azarov başbakanlığında yeni hükümet göreve geldi.

Anayasa Mahkemesi’ne gittiyse de reddedilen Timoşenko yeniden kendini muhalefette buldu. “Gaz prensesi” için zorlu günler başlıyordu…

Yolsuzluk soruşturması ve cezaevi yılları

Yanukoviç iktidarının başa gelmesiyle, 2010 yılının mayıs ayından itibaren Timoşenko aleyhine ardı ardına davalar açılmaya başlandı. Bunlardan en fazla ses getireni, Timoşenko’nun 2009 yılında Rusya ile yaptığı doğal gaz anlaşmasında ülkesini zarara uğrattığı ididasıyla açılan dava oldu.

Turuncu Devrim’in “Demir Leydi”si Timoşenko, 2011 yılında tutuklanarak cezaevine konuldu. Yedi yıl hapis cezasına çarptırılan ünlü siyasetçi, 2014 yılında ülkede yaşanan kanlı çatışmalarla birlikte dönemin Devlet Başkanı Yanukoviç’in devrilmesinin ardından serbest bırakıldı.

Bu döneme dair, eski Başbakanın hapishanede hastalanarak yatağa düştüğü görülen fotoğraflar akıllarda kaldı.

Timoşenko’nun ayağa kalkışı

Tahliye olmasının ardından hapis yattığı Harkov’dan Kiev’e gelen Timoşenko, ayağının tozuyla başkentin merkezinde en yoğun çatışmaların ve can kayıplarının yaşandığı Gruşevskogo Caddesi’ne giderek ölenlerin anısına çiçek bıraktı.

Ardından Avrupalı yetkililerle temaslarda bulunan eski Başbakan, Almanya Başbakanı Angela Merkel’in daveti üzerine bir süre bu ülkede tedavi gördü.

Seçimlerde yine hüsran

Cezaevi yıllarının ardından yeniden siyasete dönen Timoşenko, 2014 yılındaki devlet başkanlığı seçimlerine adaylığını koydu.

Seçimlerde yüzde 12,81 oy ile ikinci sırayı alan Timoşenko, ilk turda yüzde 54,7 oyla ipi göğüsleyen Poroşenko’ya karşı kaybetti.

Timoşenko bu mağlubiyetin ardından partisini yeniden ayağa kaldırmak için kolları sıvadı.

Neden yeniden yükselişe geçti?

Kamuoyu araştırmalarına göre, devlet başkanlığı adaylığını açıklayan Yuliya Timoşenko’nun halk desteği son dönemde istikrarla artmaya devam ediyor.

Birçok analist, Timoşenko’nun ikinci tura kalacağına kesin gözüyle bakıyor, ancak rakibinin kim olacağı konusunda ise farklı tahminler var.

Timoşenko’nun kemikleşmiş seçmen tabanı olduğunu vurgulayan uzmanlar, 2014 yılında “Maydan” olayları sonrası yapılan seçimlerde “yenilik” beklentisiyle Poroşenko’a oy veren birçok ismin, bu seçimlerde yeniden Timoşenko’yu destekleyebileceğini öngörüyor.

2010 seçimlerinin ikinci turunda Timoşenko’yu destekleyen yüzde 45,5’lik seçmen kitlesinin (yaklaşık 11,5 milyon kişi) büyük bölümünün tercihinin yeniden Timoşenko olabileceği tahmin ediliyor.

BBC Ukraynaca Servisi’ne konuşan Demokratik İnsiyatifler Merkezi Müdürü İrina Bekeşkina, orta yaşın üzerindeki seçmenlerin çoğunun Timoşenko’yu destekleyeceğini tahmin ediyor.

“Orta sınıf” mensuplarının Poroşenko’ya daha yakın olduklarını savunan uzman, “Poroşenko’yu refah seviyesi daha iyi olan kişiler desteklerken, Timoşenko’nun arkasında ise en yoksullar var” diyor.

Bekeşkina, Timoşenko’nun halkın taleplerini çok iyi okuduğu ve popülist söylemleri en iyi kullanan aday olduğu görüşünde.

Aynı görüşü paylaşan politolog Vitaliy Kulik’e göre ise, halkın en fazla canının yandığı ekonomik ve sosyal sorunların üzerine profesyonelce gitmesi ve seçmenin duymayı en çok istediği mesajları vermesi, Timoşenko’nun halk desteğindeki ciddi yükselişin başlıca nedenleri.

Timoşenko’nun, iktidara gelmesi halinde, bugün halkın en çok tepki gösterdiği konulardan biri olan doğal gaz zamlarını iptal edeceğini söylemesi ve “oligarşik yönetime” son verme vaadi buna örnek gösteriliyor.

Poroşenko’nun iktidarı boyunca hayal kırıklığına uğrayan kitlelerin, bugün en önemli muhalefet lideri olarak öne çıkan Timoşenko’yu umut olarak gördükleri yorumu yapılıyor.

Önümüzdeki 2,5 aylık dönemde yaşanacak gelişmelerin ve atılacak seçim adımlarının Timoşenko’nun halk desteğine nasıl yansıyacağı ise merak konusu.

16.1.2019

HABER HAKKINDA GÖRÜŞ BELİRT

Yorum Yok

Bu yazı yorumlara kapatılmıştır.